 |
Hipokampüste yeni keşfedilen dört katmanlı bir plan, bilim insanlarının hafıza ve nörolojik hastalıklara ilişkin anlayışlarını değiştiriyor…
Bilim
insanları, beynin hafıza, yön bulma ve duygu merkezlerinden biri olan
hipokampal CA1 bölgesinin içinde gizlenmiş şaşırtıcı dört katmanlı bir yapıyı
keşfettiler. Gelişmiş RNA görüntüleme teknikleri
kullanan ekip, on binlerce nörondan 330.000'den fazla genetik sinyali
haritalayarak, hipokampüs boyunca uzanan net ve değişken hücre tipi bantlarını meydana
çıkardı. Bu katmanlı organizasyon, CA1'in farklı bölümlerinin neden farklı
davranışları desteklediğini ve Alzheimer hastalığı ve epilepsi gibi
hastalıklarda bazı nöronların neden daha kolay parçalandığını açıklamaya
yardımcı olabilir.
Amerika Birleşik Devletleri, USC Keck Tıp Fakültesi'ndeki
Mark ve Mary Stevens Nörogörüntüleme ve Bilişim Enstitüsü'ndeki (Stevens INI)
araştırmacılar; beynin öğrenme ve hafıza için önemli bölgelerinden birinde daha
önce hiç fark edilmemiş bir organizasyonel örüntüyü (Örüntü: Belli bir kurala göre devam eden sayı ya da şekil dizisi)
ortaya çıkardılar. Nature Communications (6 Aralık 2025) dergisinde bildirilen
bulgulara göre, bir farenin hipokampüsünün CA1 bölümü dört ayrı özel hücre tipi
katmanından oluşuyor. Hipokampüs; hafıza oluşturmada, mekansal navigasyonu
yönlendirmede ve duyguları etkilemede önemli bir rol oynuyor ve bu katmanların
keşfi, bilginin beynin bu bölümünde nasıl hareket ettiğine dair yeni bilgiler sağlıyor.
Ayrıca, bazı hücre tiplerinin Alzheimer hastalığı ve epilepsi gibi durumlarda
neden özellikle savunmasız olduğuna dair ipuçlarını da sunuyor.
Çalışmanın kıdemli yazarı ve Fizyoloji, Sinirbilim ve Biyomedikal
Mühendisliği Yardımcı Doçenti Dr. Michael S. Bienkowski, konuyla ilgili şunları
söyledi: "Araştırmacılar uzun zamandır hipokampüsün CA1 bölgesinin farklı
kısımlarının öğrenme ve hafızanın farklı yönlerini yönettiğinden şüpheleniyorlardı,
ancak altta yatan hücrelerin nasıl düzenlendiği net değildi" dedi.
Bienkowski, sözlerini şöyle tamamladı: “Çalışmamız, CA1 nöronlarının, her biri
benzersiz bir moleküler imzayla tanımlanan farklı bir nöron tipini temsil eden
dört ince, kesintisiz bant halinde düzenlendiğini gösteriyor. Bu katmanlar
sabit değil; bunun yerine, hipokampüs boyunca ince bir şekilde kayıyor ve
kalınlıkları değişiyor. Bu kayma örüntüsü, CA1'in her bir bölümünün kendi nöron
tipi karışımını içerdiği anlamına geliyor ve bu da farklı bölgelerin neden
farklı davranışları desteklediğini açıklıyor. Bu aynı zamanda, Alzheimer
hastalığı ve epilepsi gibi durumlarda belirli CA1 nöronlarının neden daha
savunmasız olduğunu da açıklayabilir: Bir hastalık belirli bir katmanın hücre
tipini hedef alıyorsa, etkiler CA1'de o katmanın hangi hücre tipini en belirgin
olarak etkilediğine bağlı olarak değişecektir.”
https://www.sciencedaily.com/releases/2025/12/251206030752.htm’den alıntı yapılarak çevrilmiştir.
Çeviren:
Esin Tezer
